Có bao giờ bạn thắc mắc tại sao người ta có thể biết được bán kính và chu vi Trái Đất khi mà kích thước của nó “khủng” đến vậy? Ngay từ năm 240 TCN, nhà toán học, địa lý và thiên văn người Hy Lạp Eratosthenes đã tính toán chu vi Trái Đất bằng việc sử dụng các phương pháp lượng giác và kiến thức về góc lên của Mặt Trời vào giữa trưa tại Alexandria và Syene ngày 22/6. Chu kì quay của Trái Đất trong 1 năm sẽ có 4 thời điểm đặc biệt được coi là ngày bắt đầu các mùa, đó là Xuân phân (21/3), Hạ chí (22/6), Thu phân (23/9) và Đông chí (22/12). Vào những ngày này, tia sáng Mặt Trời sẽ chiếu vuông góc với bề mặt đất (hay còn gọi ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh) tại các địa điểm đặc biệt: xích đạo vào ngày Xuân phân, Thu phân, chí tuyến Bắc 23027’ vào ngày Hạ chí và chí tuyến Nam 23027’N vào ngày Đông chí.
Chuyến hành trình xung quanh Mặt Trời của Trái Đất trong một năm đã đến điểm xuân phân 21/3/2016.
Ngày hôm nay, tổ Vật Lý và tổ Địa lý trường THPT Trần Khai Nguyên tổ chức cuộc thi “Đo chu vi Trái Đất” dựa vào cách đo của Eratosthenes. Cuộc thi diễn ra trên quy mô toàn trường và thu hút 49 nhóm học sinh của 3 khối lớp tham gia. Các em học sinh đã thể hiện tinh thần ham học hỏi, sáng tạo và đam mê khám phá của mình mặc cho thời tiết cực kì nắng nóng. Tuy nhiên, đây cũng là điều kiện rất thuận lợi cho các bạn nhỏ khi quá trình đo diễn ra thuận lợi và chính xác.
Các nhóm học sinh đã chuẩn bị poster từ ngày ban tổ chức phát động cuộc thi. Sản phẩm của các em thể hiện sự sáng tạo và cũng không kém phần nhí nhảnh, dễ thương
Trước khi thực hiện đo, thầy Cường – đại diện Ban tổ chức hướng dẫn cụ thể cho học sinh cách đo, tính bán kính và chu vi Trái Đất
Dụng cụ đo là 1 cọc dựng vuông góc với mặt đất. Thời gian đo xác định từ 11h45’ đến 12h15’ (giờ Hà Nội) do độ lệch giữa giữa trưa theo giờ đồng hồ và giữa trưa thiên văn. Cứ 2 phút một lần học sinh xác định bóng ở đầu gậy một lần, bóng này sẽ vẽ lên mặt đất một đường thẳng. Sau một khoảng thời gian đo xác định được điểm bóng có khoảng cách ngắn nhất đến chân cọc đó chính là bóng của thời điểm giữa trưa thiên văn.
Góc bóng nắng A được xác định bằng thước đo góc hay bằng công thức tang A= Chiều dài bóng / chiều dài gậy. Chu vi Trái đất bằng [360* D (Khoảng cách từ nơi đo tới Bắc chí tuyến trong ngày hạ chí)]/góc A.
Các nhóm đã thực hiện rất nghiêm túc quá trình đo và nhanh chóng đưa ra kết quả.
Ban giám khảo gồm các thầy cô tổ Vật lý và Địa lý tiến hành cho điểm phần trình bày của các nhóm. Sau quá trình làm việc công tâm dựa trên việc tính toán sai số kết quả của học sinh so với đáp án chính xác là 40066,4km, căn cứ thời gian nộp và tính thẩm mỹ của từng poster, chủ nhân của các giải thưởng đã được xác định như sau:
- Giải nhất: Nhóm Lan Anh lớp 12A7 (97đ)
- Giải nhì: Nhóm Thành Nhân lớp 11A1 (95 đ)
- Giải ba:
- Nhóm Quốc Bảo lớp 10A13 (95)
- Nhóm Anh Kiệt lớp 10A10 (88đ)
- Nhóm Mạnh Cường lớp 10A10 (87đ)
- Nhóm Văn Tuấn lớp 12A3 (87đ)
- Nhóm Triệu Vĩ lớp 11A14 (85đ).
Mặc dù nắng nóng khắc nghiệt nhưng tinh thần học hỏi và khám phá đã thôi thúc các bạn học sinh tham gia hăng hái, nhiệt tình. Hy vọng rằng ở cuộc thi năm sau sẽ có nhiều hơn nữa sự tham dự của các lớp và quy mô lớn hơn.
Hẹn gặp lại các em học sinh vào cuộc thi năm sau.